Venezia, 29. ožujka 1490.

REGEST: Operarij katedrale, plemić Koriolan Cipico, odlazi u Veneciju na susret s apostolskim nuncijem, biskupom Nikolom Franco, kako bi od njega zatražio rješenje sukoba sa trogirskim biskupom Marcellom do kojega je došlo zbog raspodjele prihoda operarije. Na ovaj je susret Koriolan Cipiko ponio i originalne isprave, povlastice ugarskih kraljeva, sa zlatnim pečatima, kojima su katedrali, njenim biskupima i svećenstvu potvrđivali povlastice. 

SIGNATURA: TROGIR, Kaptolski arhiv, rukopisni kodeks “Operaria quanto possiede” iz 1650. godine (kompilirao trogirski plemić i povjesničar Paolo Andreis), ff.  62-68.

TRANSKRIPCIJA (slika 1.):

OPERARIA TROGIRSKE KATEDRALE. : f. 62-63-64

Venezia, 29. ožujka 1490.
[marg. sin.:] Rebuub.t dell’Vescovo Marcello dell’impetratione da Sua Santita, d’usanza dell’operaria alla mensa episcopale. 1490.
Coriolanus Petri de Cepio egregius nobilis de consilio
In Christi nomine Amen. Anno a natiuitate eiusdem 1490. indictione 8., die 29 mensis martii. Cum ecclesia cathedralis Trag., semper ut fertur, habuit et habet redditus diuisos et separatos a redditibus Reuerendissimi domini episcopi, qui redditus semper fuerat administrati et expositi in rebus necessariis et ornamentis ipsius ecclesie ac etiam fabricis, videlicet in luminariis tam cere quam olei, in salario sacriste ac cantoris organi, gastaldieque que tenet munda et resarcita paramenta ecclesie, que administratio semper facta fuit, et operarios ipsius ecclesie Traguriensis, qui operarius ita constituitur. Primo eliguntur quatuor ex nobilibus ciuitatis Trag., ex quibus unum dominus episcopus cum capitulo elligit, et ellectus postea administat introitus et expensas per annum, et in fine anni presente ipso Reuerendissimo domino episcopo, capitulo, pretore ciuitatis et judicibus assignat successori suo tam de receptis, quam de expenssis uerum et integrum computum, usque ad minimum quad=ralem?, nec potest aliquem debitorem assignare, et si esset aliquis debitor remanet proprio operario, et ipse de suis incontinente tenetur exborsare ad plenum. Nunc uero quoniam per aliquos Tragurienses data fuerat mala et falsa informatio, Magniffico domino Petro Marcello, fratri reuerendissimi domini Francisci episcopi Trag., videlicet quod per aliquos seculares erat occupata quarta pars redditus episcopatus predicti, et quod pecunie inde extracte, sub nomine fabrice per dictos laicos ad proprios usus conuertebatur, cum dicta ecclesia nullam indigentiam inde haberet ailcuius fabrice, qui magnificus dominus Petrus ductus tali pessima informatione nomine Reuerendissimi ndomini episcopu supplicauit a Summo Pontifice impe/f.63/trauerat didctos redditus debere uniri ipsi episcopatui, quam rem sentiens, ipse Reuerendissimus dominus episcopus, uidens et cognoscnes ipsam narationem falsam fuisse, et impetrationem esse subreptitiam, S. tacita ueritae, et narata falsitate, et falsa informatione et quod talis informatio erat in totum ad destructionem diuini cultus in ecclesia Trag., et contra etiam priuilegia dicte ecclesie, ac nobilium ciuium Tragurii. Hinc est quod solemniter constitutus in presentia mei notarii et testium infrascirptorum ipse Reuerendissimus dominus Franciscus Marcello, dignissimus episcopus Trag., tenore presentis publici instrumenti cum suis successoribus est contentus et uult, quod dicta impetratio per dictum dominum Petrum Marcello, ut supra facta, sit et esse debeat cassa, uana, nulla et irrita ac nullius ualoris, roboris, efficacie, uel momenti, ita quod a modo inantea remaneant et sint ine o statu, et esse quo in antea semper fuerunt, supplicans etiam Reuerendum dominum Nicolaum Franco, episcopum Trauisinum, legatum apostolicum dignissimum, ut super hoc prouideat taliter quod de cetero super tali re nulla fiat questio, siue controuersia, et in hoc ipse Reuerendissimus dominus Franciscus Marcello, episcopus predictus omni meliori quo potuit modo, constituit et oridnauit procuratorem suum dominum Michaelem Clodium, domini Matthei filium presentem et acceptantem specialiter ad petendum instandum et requirendum a prefato Reuerendissimo domino legato nomine suo confirmationem et laudationem presentis publici instrumenti contentationis et declarationis et generaliter omnia et singula alia faciendum, que in predictis necessaria fuerint, et opportuna iuxta ritu set consuetudines Sacre Romane Ecclesie , promittens ipse Reuerendissimus dominus episcopus firmum ratum et gratum habere, quicquid per prefatum dominum Michaelem procuratorem suum, institutum, factum et procuratum fuerit in predictos sub hipoteca et obligatione omnium suorum et dicti episcopatus bonorum presenitum et futurorum et pro ualidiori obseruatione premissorum omnium et singulorum /f. 64/  supradictus reuerenedfissimus dominus episocpus obligauit se et successores et omnia et singula bona sua, et dicti episcopatus mobilia et immobilia, presentia et futura renuntians omnibus et singulis exceptionibus priuilegiis auxiliis et beneficiis et quas uel per premissos uel aliquibus premissorum posset aliquid quomodolibet excipi obici eto poni etc.

Actum Venetiis in domo habitationis ipsius domini episcopi, posita in confinio Sancti Pauli presentibus domino presbitero Dominico de Mazonibus canonico Famagusten, ser Matheo Vechasio ciue Tragurii et  et aliis.

Ego Franciscus Bonauita filius condam ser Nicoolai de Venet., publicus imperiali auctoritate notarius et judex oridnarius in premissis omnibus et singulis ut predicitur inferfui et rogatus scirpsi et publicaui, singumque meum consuetum apposui.

II. (ff. 64-68) Venezia, 30. ožujka 1490.

[marg. sin.:] Il legato apostolico seglia l’impetratione fatta per Piero Marcello, fratello del vescovo da S. S.tà d’unir alla mensa episcopale l’entrate dell’operaria quale  da..no esser ad..te dall’operaria. 1490 penultimo marzo

In Christi nomine Amen. Nos Nicolaus Franchus episcopus Trauisinus, legatus apostolicus, cum potestate legati cardinalis de latere per vniuersum Venetorum dominium. Audita et intellecta petitione dilecti nobis in Christo Coriolani Petri Cippico ciuis Tragurien., nuntii et oratoris consilii et comunitatis Tragurii exponentis, ac narrantis nomine eiusdem communitatis, coram nobis, quod cum citra MCCXXVI annum, hactenus, omnes fructus, redditus et prouentus spectantes fabrice ecclesie Tragurien. diuisi et separati a fructibus, redditibus et prouentibus mense episcopalis Traguriensis fuerint administrati, expositi et distributi, prout de presenti administrantur exponuntur et distribuuntur in rebus necessariis et opportunis, ac fabricis et monumentis ecclesie eiusdem, videlicet in luminariis, tam cere quam olei, in salario sacriste, ac cantori organi ac gastaldio et allis /f. 65/ huiusmodi per operarios superinde electos per dictum consilium singulis annis, iuxta eiusdem ciuitatis consuetudinem. Qui quidem operarii annuatim suis successoribus tenebatur, prout de presenti tenentur ostendere bonum, iuxtum et particulare computum, tam de receptis quam de expensis. Ad probationem autem sue narationis prefatus Nuntius et Orator coram nobis produxit Priuilegia Clarissimorum Regum Hungarie, videlicet Colomani et Belle, sub bulla aurea pendente, ex quibus aparebat dictos Reges Predium Drid cum omnibus suis adiacentiis in helemosinam tam ecclesie, quam etiam episcopo fuisse donatum; produxit etiam scripturas autenticas, sumptas ex cancellaria comunis Tragurii, manu Petri de Rachanatis, cancellarii eiusdem comunis, per quas apparebat supradictos fructus, redditus et prouentus continuo fuisse administratos per operarios ellectos iuxta consuetudinem ciuitatis Tragurien. Produxit etiam priuilegium Illustrissimi Dominii Venetiarum sub principe Thoma Mocenigo, inclito Duce Venetiarum concesso supradicte comunitati Tragurii acquisitione ciuitatis eiusdem, per quod apparebat concessum esse, quod omnes nobiles et populares, tam ecclesiastici quam seculares, in suo permaneant gradu suisque bonis, tam mobilibus quam stabilibus possidendo, gaudeant sine aliqua molestia. Narauit etiam idem Orator, quod dilectus nobis in Christo Petrus Marcello, frater Reuerendissimi in Christo patris Francisci Marcello, episcopi Tragurien., ex falsa informatione quorumdam asserentium per nobiles Tragurienses occupatum esse quartam partem introituum episcopatus Tragurii, et eam sub nomine fabrice ad proprios usus conuertisse, usus subuertitia et falsa naratione impetrauerat a summo Pontifice, nomine eiusdem episcopi /66/ fructus, redditus et prouentus, prefatos uniri debere episcopatui, siue episcopali mense predicte. Cum autem omn ia et singula narata et exposita, per predictum Nuntium et Oratorem, uera fuerunt, et sunt, ideo nobis humiliter spplicauit, nomine prefate Communitatis, quatenus predictam impetrationem unionis per dictum Petrum nomine eiusdem episcopi factam apostolica auctoritate declarare ac pronunciare deberemus subreptitiam ac nullam nulliusque roboris uel momenti fuisse, et esse peri n(…), ac si nunquam impetrata fuisset, prefatosque fructus redditus et prouentus spectantes et pertinentes fabrice eiusdem ecclesie Traguriensis, administrari exponi ac distribui debere per operarios ipsius Fabrice, tam presentes quam futuros, prout hactenus administati, expositi, et distirbuti fuerint, non autem per ipsum episcopum uel alium suo nomine, aut successores suos, eodemque episocpo super premissis perpetuum silentium imponendo. Ex aduerso constitutus, coram nobis dilectus nobis in Christo Michael Dodius(!) legum scolaris, ac eiusdem episcopi procurator presentauit quoddam publicum instrumentum, scriptum manu Francisci Bonamici, quondam Nicolai de Venetiis,  publici imperiali auctoritate notarii sub 1490, die 28. mensis Martii per quod apparebat suprascriptum episcopum affirmare impetrationem prenominatam preter mentem, et sientiam(!) suam fuisse impetratam, et quod intelligens talem impetrationem propter malam informationem, ex falsa naratione et tacita ueritate subreptitie fuisse impetratam. Et quod talis impetratio cedebat in graue pregiudicium ipsius ecclesie, ac euersionem penitus cultus diuini in eadem ecclesia, et quod priuilegia dicte ecclesie concessa per Clarissimos quondam Reges Vngarie etc. Quod contra priuilegia Illustrissimi Dominii Venetiarum concessa comunitati Tragurii, quare renuntiabat dicte impetrationi cassans et annullans ipsam, tam quam irritam et inanem ac /67/ falsam, et propter mentem suam impetratam, ut in ipso instrumento latius continetur. In quo etiam supradictum Michaelem constituit procuratorem suum spetialem ad comparendum coram nobis ad renuntiandum dicte impetrationi […….. namjerno ostavljen prazan prostor, označen točkicama] et taliter prouideri, ut postea nulla super hoc controuersia oriri possit. In exequtione quorum prefatus Michael in manibus nostris, nomine quo supra renuntiauit dicte impetrationi, supradictus tamquamprocurator et eo nomine prefati episcopi humiliter nobis petiit cassari et annullari siue cassans quam nullam declarare debeamus predictam impetrationem ac nullius roboris uel momenti fuisse et esse, ita quod a modo in antea res remaneant, et sint, ine o statu, in quo per antea semper fuerunt, ut de cetero super tali re, nulla fiat questio siue controuersia. Eiusdem igitur Christi nomine repetito a quo cuncta recta rpocedunt iuditia, per hanc nostram diffinitiuam sententiam dicimus, pronuntiamus, sententiamus et declaramus, impetrationem factam per supradictum Petrum Marcello, noine eiusdem episcopi a Sede Apostolica de uniendo mense episcopali fructus redditus et rpouentus spectantes et pertinentes Fabrice Ecclesie Tragurien., subreptitiam ac nullam, nulliusque roboris uel momenti fuisse et esse, ac si nunquam impetrata fuisset, ipsosque fructus, redditus, et prouentus, spectantes dicte Fabrice, tam presentes quam futuros administrari exponi et distribui debere per operarios eiusdme Fabrice, pro tempore existentes prout hactenus administrati expositi, asc distributi fuerint. Non autem per ipsum episcopum uel alium eius nomine aut successores suos, eeidemque episcopo super premissis perpetuum silentium imponendo. Et ita dicimus sententiamus pronuntiamus, et declaramus non solum premissis sed etiam omni meliori modo, uia, ratione, iura, et causa quibus magis et melius de iure pronuntiare et de/68/clarare possumus et debemus.

Lata, data et pronuntiata fuit supradicta sententia per antefatum Reuerendissimum in Christo Patrem et Dominum nostrum Franciscum, episcopum .., Venetiis in monasterio S. Iohannis et Pauli, presentibus venerando et eximio decretorum doctore domino Jo. De Martinis, prefati Reuerendissimi domini legati Vicario, et Dominico Berzeri, famulari Reuerendissimi domini episcopi, concordiens testibus, et premissa habitis, et rogatis sub die penultima Martii MCCCCXC, indictione octaua. In quorum omnibum fidem presentes per notarium et secretarium nostrum infrascriptum subscribi, et sigillo nostro maiori muniri iussimus et fecimus.

N. Ego Bartolomeus Antonii Pedretus, publicus imperiali auctoritate notarius et prefati Reuerendissimi domini domini legati secretarius, premissis omnibus interfui, rogatus scripsi et publicaui sigillo meo apposito.